Η παχυσαρκία αποτελεί μια σύγχρονη πανδημία. Προσπαθώντας να εξηγήσουμε την διαρκώς αυξανόμενη επίπτωση της παχυσαρκίας προκύπτουν οι εξής ερμηνείες:
1) Έχουμε λανθασμένες διατροφικές συνήθειες. Η καθημερινή μας δίαιτα περιέχει πολλή ζάχαρη καθώς επίσης πολύ αλάτι και λίπος. Επίσης, καταναλώνουμε μεγάλες ποσότητες-μερίδες «έτοιμου» φαγητού που συχνά είναι μαγειρεμένο με ακατάλληλες μεθόδους μαγειρέματος (τηγάνισμα, γρήγορο μαγείρεμα σε υψηλές θερμοκρασίες που αυξάνουν την περιεκτικότητα σε διατροφικές γλυκοτοξίνες).
2) Έχουμε περιορίσει κάθε είδους καθημερινής φυσικής δραστηριότητας. Για παράδειγμα, ακόμα και για μικρές αποστάσεις έχουμε αντικαταστήσει το περπάτημα με τη μετακίνηση με αυτοκίνητο για λόγους έλλειψης χρόνου.
3) Στον ελάχιστο ελεύθερο χρόνο μας δεν προτιμούμε τη γυμναστική ή τα αθλήματα αλλά καθιστικούς τρόπους διασκέδασης. Το ίδιο διδάσκουμε δια του παραδείγματός μας και στα παιδιά μας.
4) Οι νέες μητέρες σταματούν πολύ σύντομα τον θηλασμό, ο οποίος τεκμηριωμένα συντελεί στην απώλεια των «κιλών της εγκυμοσύνης» πέρα από τα υπόλοιπα πολλαπλά οφέλη του.
5) Οι Ενδοκρινοπάθειες μπορεί να συμβάλλουν σε ορισμένες περιπτώσεις παχυσαρκίας και αντίστροφα να οφείλονται στην παχυσαρκία. Η αρρύθμιστη θυρεοειδική λειτουργία διαταράσσει το μεταβολισμό, οδηγεί σε κατακράτηση υγρών και μειώνει τα αποθέματα ενέργειάς μας περιορίζοντας σημαντικά την αντοχή μας στην φυσική άσκηση. Αντίστροφα, η ίδια η σοβαρή παχυσαρκία έχει συνδεθεί με αυξημένη συχνότητα υποκλινικού υποθυρεοειδισμού. Συνεπώς, ο έλεγχος της θυρεοειδικής λειτουργίας αποτελεί sine qua non στα παχύσαρκα άτομα. Επίσης, η αντίσταση στην ινσουλίνη που προκαλείται αλλά και συμβάλλει στην παχυσαρκία είναι μια σύνθετη ενδοκρινική διαταραχή. Άλλα ενδοκρινικά νοσήματα που συντελούν στην παχυσαρκία, όπως η υπερπαραγωγή κορτιζόλης, είναι σπανιότερα, αλλά πρέπει να αποκλεισθούν αν υπάρχουν κλινικές εκδηλώσεις που υποψιάζουν τον ειδικό ιατρό.
6) Φαρμακευτικές ουσίες μπορεί να συντελούν σε αύξηση του βάρους. Παραδείγματα είναι κάποια αντικαταθλιπτικά, τα κορτικοστεροειδή ή η υπερδοσολογία ινσουλίνης σε διαβητικούς ασθενείς.
Η παχυσαρκία είναι πολυπαραγοντική νόσος εξαρτώμενη από συμπεριφορικές, διατροφικές, ψυχοσυναισθηματικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνιστώσες. Ο Ενδοκρινολόγος οφείλει να αποκλείσει τις ενδοκρινικές διαταραχές που μπορεί να συντελούν στην παχυσαρκία ή να επιδεινώνονται από αυτήν. Αυτός ο φαύλος κύκλος αποδεικνύει πως η παχυσαρκία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ορμονική ανισορροπία του οργανισμού ως αποτέλεσμα ή ως αιτία. Ας μην ξεχνούμε ότι ο ίδιος ο λιπώδης ιστός αποτελεί σημαντική πηγή παραγωγής μεγάλου αριθμού ορμονών.
Καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια απώλειας βάρους παίζει η διατροφή. Συστήνεται δίαιτα πλούσια σε φρούτα και λαχανικά εποχής, ξηρούς καρπούς ωμούς και ανάλατους, όσπρια με ωμό ελαιόλαδο, ζυμαρικά ολικής άλεσης και καστανό ρύζι, ψητό ή βραστό ψάρι. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 2 φορές εβδομαδιαίως, εκ των οποίων τη μια φορά μπορείτε να προτιμήσετε μια μερίδα φιλέτου στήθους κοτόπουλου. Ως τυχεροί Έλληνες έχουμε το προνόμιο του ελαιόλαδου, το οποίο μπορούμε να χρησιμοποιούμε ωμό (2-3 κ. σούπας/ ημέρα ανάλογα με το μεταβολικό μας προφίλ) σε σαλάτες, όσπρια, αμυλούχα λαχανικά.
Τα νεότερα φάρμακα αποτελούν ένα σύγχρονο όπλο κατά της παχυσαρκίας χωρίς ωστόσο να υποκαθιστούν τη σημασία της ισορροπημένης διατροφής και της τακτικής φυσικής άσκησης στην επίτευξη και διατήρηση της απώλειας βάρους. Η χορήγηση αυτών των φαρμάκων πρέπει να αποφασίζεται με ιδιαίτερη προσοχή και στενή παρακολούθηση από ειδικούς ιατρούς με γνώσεις και εμπειρία στους ορμονικούς και άλλους μηχανισμούς του μεταβολισμού και της παχυσαρκίας.
Κλαίρη Χρηστάκου, MD, PhD
Ειδικός ιατρός Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη, Μεταβολισμού