Η γυναικομαστία είναι η υπέρμετρη ανάπτυξη του μαστού και συγκεκριμένα του αδενικού στοιχείου του μαστού (μαζικός αδένας) στον άνδρα.
Συχνά συγχέεται με την λιπομαστία που παρατηρείται συνήθως σε υπέρβαρα ή παχύσαρκα άτομα λόγω συσσώρευσης λίπους γύρω από τον μαστό. Στην περίπτωση της απλής λιπομαστίας δεν υπερτρέφεται ο μαζικός αδένας.
Οι ορμόνες που ευθύνονται για την ανάπτυξη του μαζικού αδένα λέγονται οιστρογόνα. O βασικός παράγοντας για την υπερβολική ανάπτυξη του μαστού στη γυναικομαστία είναι η διαταραχή της ισορροπίας μεταξύ οιστρογόνων και ανδρογόνων, δηλαδή η περίσσεια οιστρογόνων (ή ουσιών που δρουν σαν οιστρογόνα) ή η μειωμένη παραγωγή ή και δράση ανδρογόνων στα κύτταρα του αδένα.
Καταστάσεις που μπορούν είτε έμμεσα είτε άμεσα να οδηγήσουν σε ανισορροπία οιστρογόνων – ανδρογόνων είναι οι ενδοκρινολογικές διαταραχές, όγκοι διαφόρων οργάνων, φάρμακα και άλλες παθήσεις. Συγκεκριμένα, στην διερεύνηση για τα αίτια της γυναικομαστίας πρέπει να αποκλεισθούν τα εξής:
-
Παχυσαρκία κυρίως μέσω της αυξημένης μετατροπής ανδρογόνων σε οιστρογόνα στο λιπώδη ιστό
- Παθήσεις των όρχεων που είναι τα βασικά όργανα παραγωγής τεστοστερόνης στον άνδρα
-
Θυρεοειδοπάθειες και συγκεκριμένα υπερθυρεοειδισμός
-
Καλοήθεις όγκοι της υπόφυσης με αποτέλεσμα μειωμένη παραγωγή ανδρογόνων- υπογοναδισμό ή υπερπαραγωγή μιας άλλης ορμόνης, της προλακτίνης
-
Φαάρμακα, όπως αυτά που χρησιμοποιούνται στην θεραπεία καρδιακών παθήσεων, του καρκίνου τουπροστάτη, ψυχιατρικών παθήσεων κ.α.
-
Χρήση ουσιών, όπως τα στεροειδή αναβολικά, η μαριχουάνα, η ηρωίνη κ.α.
-
Σπάνιοι όγκοι των επινεφριδίων που υπερπαράγουν οιστρογόνα
-
Κάποιες μορφές καρκίνου, όπως είναι οι όγκοι στους πνεύμονες, στα γεννητικά όργανα και το ήπαρ
-
Ηπατική νόσος (κίρρωση)
-
Νεφρική ανεπάρκεια
Ωστόσο, η γυναικομαστία μπορεί να εμφανισθεί σε συγκεκριμένες φυσιολογικές περιόδους της ζωής. Συγκεκριμένα, τα άρρενα νεογνά μπορεί να εμφανίσουν παροδική γυναικομαστία που προκαλείται από τα οιστρογόνα της μητέρας που διαπερνούν τον πλακούντα κατά την ενδομήτριο ζωή.
Επίσης, κατά την εφηβεία μπορεί να παρατηρηθεί παροδική γυναικομαστία που εμφανίζεται σε αγόρια ηλικίας 12 έως 15 ετών περίπου ένα χρόνο μετά την αύξηση του μεγέθους των όρχεων.
Συνήθως είναι αμφοτερόπλευρη και υποχωρεί αυτόματα μετά πάροδο 1-2 ετών. Ωστόσο, σε ορισμένα άτομα η διόγκωση των μαστών παραμένει και μετά την εφηβεία.
Σ’ αυτό το σημείο θα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι ασθενείς που εμφανίζουν γυναικομαστία στην ενήλικο ζωή πρέπει να υποβάλλονται σε ιατρικές εξετάσεις έναν κύκλο εξετάσεων για να αποκλειστεί τυχόν συνυπάρχουσα νεοπλασματική νόσος.
Εφόσον έχει ολοκληρωθεί ο ιατρικός έλεγχος για να εντοπισθεί το αίτιο της γυναικομαστίας, η αντιμετώπισή της έγκειται στην θεραπεία του αιτίου που την προκαλεί. Στις περιπτώσεις, όπου μετά από ειδικές εξετάσεις έχουν αποκλεισθεί όλα τα προαναφερόμενα παθολογικά αίτια και αν ο ασθενής το επιθυμεί, γίνεται αισθητική χειρουργική επέμβαση στην ενήλικο ζωή.